Veel doelen die we willen bereiken zijn uitdagend. Vaak moeten we er meerdere dingen voor doen of laten. Denk aan drie dagen per week sporten, minder alcohol drinken en elke avond eerder naar bed als we gezonder willen leven. Om meerdere gedragingen te veranderen is veel motivatie nodig, en daarvoor is werken aan de juiste mindset cruciaal. Timo Jansen, docent bij Behavior Change Academy: “Veel gedragsveranderaars willen de juiste mindset creëren bij hun doelgroep, maar weten niet hoe ze dit kunnen bereiken.”
Je leest een blog uit de reeks ‘Achter de schermen bij gedragsveranderaars’. In deze reeks nemen we je mee in hoe gedragsveranderaars bij de Behavior Change Group werken. In deze blog zoomen we in op de wetenschap van mindsets. Hoe werk je via mindsets aan langdurige verandering?
Timo, als ik influencers moet geloven kan ik alles bereiken wat ik wil, zolang ik maar de juiste mindset heb. Ik hoor vaak uitspraken voorbij komen als ‘master your mindset’, ‘werk aan je money mindset’ enzovoorts. Maar: wat bedoelen we precies als we praten over mindset? Wat zegt de wetenschap erover?
Haha, de term wordt te pas en te onpas gebruikt ja. Dat is ook wel logisch, omdat het complex is en meerdere elementen bevat.
Een mindset is een mentale houding of overtuiging die mensen hebben, die kan beïnvloeden hoe we ons gedragen. Het kan dus werken als een motivatie om onze doelen te bereiken.
Je mindset kan gevormd worden door verschillende factoren, zoals de waarden die voor jou belangrijk zijn en de persoonlijke doelen die je nastreeft. Het gaat ook over je identiteit: wie je daadwerkelijk bent (actual self) en wie je zou willen zijn (ideal self). Ook gaat het over je narratief: het verhaal dat je over jezelf vertelt.
Heb ik één mindset, of kan een mens er meerdere hebben?
Over allerlei onderwerpen heb je een mindset ontwikkeld. Het kan dus dat jouw mindset over geld anders is dan die van een collega. Maar ook als jullie dezelfde mindset hebben, dan kan deze verschillend tot uiting komen.
Stel: ik vind duurzaamheid belangrijk. Ik zet mijn verwarming maximaal op 18 graden en draag zo bij aan mijn duurzame mindset. Een collega van mij vindt duurzaamheid ook belangrijk. Zij blokkeert de snelweg om aandacht te vragen voor hetzelfde thema. Twee totaal verschillende gedragingen, gemotiveerd vanuit dezelfde mindset.
Dat is het fascinerende en het ingewikkelde: er zit variatie en gelaagdheid in je mindsets. Dit zorgt ervoor dat er verschillen zijn in de veranderbaarheid van mindsets. Als je gedrag wil veranderen, dan heb je diepgaand inzicht nodig in alle factoren die beïnvloeden hoe je mindset ontstaat en hoe die met elkaar interacteren.
Kun je daar iets meer over uitleggen? Hoe ontstaat een mindset?
Om te begrijpen wat je mindset kan beïnvloeden, kun je kijken naar onze identiteit. McAdams en McLean beschrijven hoe narratieve identiteit ontstaat en hoe veranderbaar de verschillende onderdelen zijn (McAdams & McLean, 2013). Deze onderdelen hebben ook invloed op jouw mindset.
Een onderdeel is bijvoorbeeld persoonlijkheid. Bij baby’s zie je al vroeg een bepaald temperament: de ene baby is wat meer teruggetrokken, een andere baby is erg nieuwsgierig. Zo is de ene mens meer geneigd om risico’s te vermijden en zoekt de ander wat actiever naar groeimogelijkheden. Deze neigingen zie je onder andere terug in onze persoonlijkheid. Persoonlijkheid is redelijk fundamenteel en daarmee behoorlijk consistent gedurende ons leven. Het is dus lastig veranderbaar.
Vanuit onze persoonlijkheid, maar ook via opvoeding en interactie met andere mensen, ontwikkelen onze waarden zich. Dit zijn overtuigingen die voor ons van belang zijn. Waarden zijn ook redelijk consistent door ons leven heen, maar wel veranderbaar. Mensen kunnen een omslag maken in welke waarden ze belangrijk vinden. Meestal gebeurt dat na life-events, zoals de geboorte van een kind. Zodra iemand ouder is geworden, vindt diegene het belangrijk om veiligheid en stabiliteit te creëren voor het gezin, terwijl dezelfde persoon tijdens de adolescentie vooral de wereld wilde ontdekken. Of je waarden veranderen door iets anders dat je echt raakt, bijvoorbeeld een documentaire over hoe verschrikkelijk de fast fashion-industrie is.
Het derde onderdeel dat onze mindset beïnvloedt is ons narratief. Welk verhaal vertellen wij over onszelf en hoe ons leven is gelopen? In therapie spelen psychologen met name hierop in, omdat dit veranderbaar is. Je kunt beïnvloeden hoe je naar jezelf kijkt en hoe je over jezelf praat.
Waarom is werken met mindsets belangrijk voor gedragsveranderaars?
Vaak zijn we goed in het veranderen van concreet gedrag, bijvoorbeeld medewerkers hun laptopscherm laten vergrendelen als ze de werkplek verlaten. Maar meestal wil je dit concrete gedrag stimuleren, omdat je daarmee werkt aan een groter doel: cyberweerbaarheid van de organisatie vergroten.
Bij dat grotere doel horen allerlei tussendoelen en gedragingen die je daarbij helpen.
Denk aan fysieke cyberveiligheid op kantoor vergroten. Daar hoort bepaald gedrag bij: je wil dat medewerkers documenten met persoonsgegevens niet bij de printer laten slingeren, en dat bepaalde kasten of ruimtes met gevoelige gegevens op slot gaan na gebruik. Daarnaast wil je de digitale cyberveiligheid vergroten. Daar hoort ander gedrag bij, bijvoorbeeld sterke wachtwoorden en tweestapsverificatie instellen. Enorm veel om te veranderen dus. Als je alleen maar inzet op je laptopscherm vergrendelen, ga je het grotere doel dus niet behalen.
Je kunt dan tientallen of zelfs honderden aparte gedragsinterventies verzinnen om al die gedragingen te stimuleren, maar je hebt vooral overkoepelende motivatie en waardegedreven gedrag nodig om te zorgen dat mensen ook de andere gedragingen gaan vertonen. Dat maakt inspelen op mindsets heel relevant.
Veel gedragsveranderaars willen dit, maar weten niet hoe. De volgende stap in je rol als gedragsveranderaar is dan om grip te krijgen op mindsets en hoe al die verschillende doelen en gedragingen met elkaar samenhangen.
Hoe speel ik in op mindsets?
Je wilt eerst weten welke mindset je als doel neemt en welke mindset nu het probleem vormt.
Als het je vervolgens gelukt is om mensen een concrete gedragsstap te laten zetten die past bij de doelmindset, bijvoorbeeld de verwarming thuis een paar graden lager zetten, dan kun je een mindset-shift realiseren door te zorgen dat ze de waarde duurzaamheid gaan internaliseren.
Je wilt dat ze bedenken: ‘Oh, ik heb de verwarming nu een paar graden lager gezet, ik ben eigenlijk best wel duurzaam. Misschien kan ik ook wel een avond in de week geen vlees meer eten’.
Je zorgt ervoor dat mensen gaan reflecteren op hun eigen gedrag, anders naar zichzelf gaan kijken en hun narratief aanpassen. Je zet de verwarming niet lager omdat je bijvoorbeeld geld wil besparen, maar omdat je jezelf als een duurzaam persoon ziet. Daarmee vergroot je de kans dat mensen andere duurzame gedragingen ook gaan vertonen die passen bij die duurzame identiteit en mindset.
Hoe zorg je dan dat mensen die waarde gaan internaliseren? En dus zo hun narratief en mindset veranderen?
Een mindset veranderen en waarden internaliseren is niet eenvoudig. Er komt veel bij kijken, en het gaat echt om de juiste inzet en toepassing van gedragstechnieken. Vaak moet je daar bij helpen, want het lukt mensen niet altijd om een koppeling te maken tussen hun waarden en hun gedrag.
Het helpt daarbij als je weet welke factoren een mindset bepalen, zodat je gemakkelijker kan kiezen op welke factor je wilt inspelen. Zo wil je de ene keer misschien meer inzetten op waarden, terwijl de andere keer een persoonlijke identiteit interessanter is.
Een tipje van de sluier: je kunt technieken inzetten om waardegedreven gedrag te stimuleren of technieken om iemands zelfbeeld te bevestigen.
Stel, iemand heeft zonnepanelen aangeschaft omdat dit financieel rendabel is. Dan kun je bijvoorbeeld zelfovertuiging toepassen door de vraag te stellen: ‘Waarom vind je het nog meer belangrijk om zonnepanelen te gebruiken?’. Iemand somt dan andere redenen op. Zo kun je andere, duurzame waarden achterhalen die het gedrag van die persoon ook sturen.
Je kunt ook iemands zelfbeeld bevestigen. Geef bijvoorbeeld een compliment op het gebied van identiteit. Dus niet ‘jij hebt een duurzame keuze gemaakt’, maar ‘‘jij bent een duurzaam persoon’. Als iemand zichzelf als een duurzaam persoon gaat zien, opent dit de weg naar ander duurzaam gedrag.
Daarnaast zijn narratieven en verhalen krachtige middelen om je mindset te veranderen. De kunst is: hoe maak je een verhaal of veranderboodschap waar iemand zich in herkent? Je wil de juiste snaar raken om zowel motivatie als actiepotentieel aan te spreken. Daarvoor moet je weten wat iemands mindset vormt, en dus wat iemands doelen, waarden en identiteit zijn. Als je het verhaal op de juiste manier brengt, zorgt dat dat iemand denkt: ‘dit vind ik belangrijk en hier wil ik iets mee doen!’.
Het is dus allereerst jouw taak als gedragsveranderaar om te achterhalen waarom iemand überhaupt een duurzame mindset zou ontwikkelen. Dus: welke factoren beïnvloeden de gewenste mindset van je doelgroep?
Als het me lukt om mindsets te veranderen, is het dan nog steeds belangrijk om concrete gedragsverandering te stimuleren?
Absoluut! Concreetheid zorgt voor actie, abstractie zorgt voor motivatie.
Je hebt dus beide routes nodig, want je wilt zorgen dat mensen een eerste, concrete gedragsstap zetten en vervolgens gemotiveerd blijven. Zo werk je aan meervoudige en langdurige verandering.
Wil je meer leren over mindsets veranderen, zodat je beter in staat bent om langdurige verandering te realiseren? Kijk dan eens naar onze verdiepingsopleiding: Mindsets veranderen voor langdurige gedragsverandering.
Bronvermelding
McAdams, D. P., & McLean, K. C. (2013). Narrative identity. Current directions in psychological science, 22(3), 233-238.
